Ludzie starzy i starość na ziemiach polskich od XVIII do XXI wieku na tle porównawczym Tom 1

Badania nad starością i ludźmi w starszym wieku od pewnego czasu przeżywają wyraźny rozkwit, szczególnie w obszarze nauk społecznych. Wynika to z dość oczywistych względów: wydłużenia się życia ludzkiego i stałego, przynajmniej w państwach zamożniejszych, spadku urodzin, co ma zapowiadać szybki, zawrotny statystycznie wzrost udziału ludzi starych w społeczeństwach europejskich. Dość dynamicznie rozwija się też w tym kontekście historiografia starości — z niedostatecznym jednak uwzględnieniem polskiej perspektywy. Nadrobienia tych zaległości podjął się zespół badawczy złożony z pracowników Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego i badaczy z kilkunastu innych ośrodków krajowych i zagranicznych. Efektem kilkuletnich prac są dwa zbiory studiów, opisujące zarówno praktykę społeczną, jak i toczące się dyskursy. Niniejszy tom otwiera refleksja metodologiczna i historiograficzna, będąca próbą podsumowania i porównania podejść badawczych dominujących w różnych dyscyplinach naukowych, okresach historycznych i historiografiach narodowych. W dalszej części książki miejscem ludzi starych w strukturze społecznej, a w szczególności w rodzinie zajmują się demografowie historyczni. Opisują oni proces stałego wzrostu udziału ludzi w podeszłym wieku w całej populacji, szukają odpowiedzi na pytanie o różnice przeciętnej długości życia w zależności od płci i przynależności społecznej oraz przedstawiają sytuację seniorów w społecznościach charakteryzujących się przewagą rodzin nuklearnych bądź rozszerzonych. W najobszerniejszym dziale trzecim autorzy odtwarzają, analizują i interpretują relacje społeczne i realia codzienności, które były udziałem ludzi stojących u schyłku życia w różnych okresach, regionach i społecznościach. Omawiają ewolucję form opieki, rozwój systemów emerytalnych, prawno-ekonomiczne determinanty aktywności zawodowej osób w starszym wieku. Ważnym uzupełnieniem tych rozważań jest tom II poświęcony społeczno-kulturowym aspektom starości.